Türkiye’de şehirleşmenin hız kazanması ve mevcut yapı stoğunun yaşlanmasıyla birlikte kentsel dönüşüm, hem bireysel hem toplumsal düzeyde önemli bir ihtiyaç haline gelmiştir. Bu dönüşüm süreci, yalnızca binaların yenilenmesi değil; aynı zamanda yaşam kalitesinin artırılması, güvenli yapılaşmanın sağlanması ve çevresel risklerin azaltılması açısından da büyük bir fırsat sunmaktadır. Devlet tarafından sağlanan kentsel dönüşüm kredisi, kira yardımı ve diğer teşviklerle birlikte bu süreç hem ekonomik hem de sosyal anlamda desteklenmektedir. Yazımızda, 2025 yılı itibarıyla güncel devlet desteklerini, başvuru şartlarını ve HK İnşaat Mimarlık’ın sunduğu danışmanlık hizmetlerini detaylı şekilde ele alıyoruz.
Kentsel Dönüşüm Nedir, Kimleri Kapsar?
Kentsel dönüşüm, afet riski altındaki alanlarda bulunan yapıların yeniden planlanması ve güvenli hale getirilmesini amaçlayan bir kamu politikasıdır. Bu süreçte, riskli yapı olarak tespit edilen binalar yıkılır ve yerlerine modern, depreme dayanıklı yapılar inşa edilir. Kentsel dönüşüm süreci, sadece ev sahiplerini değil; kiracıları, işyeri sahiplerini ve hak sahibi konumundaki tüm bireyleri kapsar. Aynı zamanda müteahhitler, yerel yönetimler ve bakanlıklar da bu sürecin önemli paydaşlarıdır.
Kentsel Dönüşüm Kredisi Nasıl Alınır?
Devlet, kentsel dönüşüm projelerinde yer alan bireyler için düşük faizli kredi imkânı sunmaktadır. Kentsel dönüşüm kredisi, anlaşmalı bankalar aracılığıyla verilir ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından faiz desteği sağlanır. 2025 yılı itibarıyla kentsel dönüşüm kredileri konutlar için 1,5 milyon TL’ye kadar, iş yerleri için ise 800.000 TL’ye kadar kullanılabilmektedir. Krediden faydalanabilmek için riskli yapı raporu alınmış olması, hak sahipliği belgesi ve yapı ruhsatı gibi belgelerin hazır olması gerekmektedir.
Kira Yardımı Şartları ve Tutarları 2025
Kentsel dönüşüm sürecinde evlerini tahliye eden hak sahipleri için geçici barınma ihtiyaçlarını karşılamak üzere devlet kira yardımı sunmaktadır. Bu destek, özellikle dar gelirli vatandaşların barınma sürecinde mağdur olmamaları için önemli bir sosyal politika aracıdır. 2025 yılı itibarıyla İstanbul’da 3.500 TL, Ankara ve İzmir’de 3.000 TL, diğer büyükşehirlerde 2.500 TL, diğer illerde ise 2.000 TL’ye kadar kira yardımı sağlanmaktadır. Bu rakamlar, bölgesel kira ortalamaları ve yaşam maliyetleri göz önünde bulundurularak belirlenmektedir.
Kentsel dönüşüm kira yardımı süresi, yapı yıkımı sonrası başlatılır ve 18 aya kadar devam edebilmektedir. Ancak bu süre, projelerin özel koşullarına ve uygulama sürecine göre yer yer uzatılabilmekte ya da farklı taksitlerle düzenlenebilmektedir. Yardımdan faydalanabilmek için başvuru sahibinin riskli yapıda bizzat ikamet ediyor olması ve tahliye işlemlerini tamamlamış olması gerekmektedir. Ayrıca başvuru sırasında kimlik bilgileri, tapu fotokopisi, tahliye tutanağı ve riskli yapı tespit raporu gibi belgeler sunulmalıdır.
Kira yardımına başvuru süreci e-Devlet üzerinden veya ilgili Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlükleri aracılığıyla yürütülebilir. Hak sahipleri, bu süreçte bilgilendirme toplantılarına katılarak prosedür hakkında detaylı bilgi alabilirler. HK İnşaat Mimarlık, danışmanlık hizmeti kapsamında kira yardımı başvurularının eksiksiz yapılmasına destek sağlamakta, hak sahiplerinin bu haktan en verimli şekilde yararlanmasını amaçlamaktadır.
Riskli Yapıların Tespiti ve Hak Sahipliği Süreci
Kentsel dönüşümden yararlanabilmek için ilk adım, yapının riskli yapı olarak tespit edilmesidir. Bu tespit, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş lisanslı kuruluşlar tarafından yapılmaktadır. Yapının teknik özellikleri, taşıyıcı sistem durumu, zemin durumu ve olası afet riskleri dikkate alınarak hazırlanan detaylı rapor, ilgili belediyeye ya da doğrudan bakanlığa sunulur. Tespitin onaylanmasının ardından binanın “riskli yapı” statüsü kazanmasıyla birlikte kentsel dönüşüm süreci resmi olarak başlamış olur.
Tespit sonrası binada oturan maliklerin hak sahipliği süreci devreye girer. Hak sahipliği, kişilerin tapu belgeleri, kimlik bilgileri ve yapı üzerindeki mülkiyet oranlarına göre belirlenmektedir. Bu süreçte bireylerin kendi adlarına kayıtlı mülkiyetleri belgelemesi ve başvuru belgelerini eksiksiz sunması gerekmektedir. Ayrıca ortak karar protokolü, yıkım onayı ve muvafakat belgeleri gibi evrakların da düzenlenmesi şarttır.
Bazı durumlarda bir yapıda birden fazla malik bulunmakta ve bu durum karar alma sürecini zorlaştırabilmektedir. Böyle durumlarda üçte iki çoğunluk prensibi devreye girer ve karara katılmayan hak sahiplerinin payları Bakanlık tarafından açık artırma yöntemiyle satılabilir. Bu uygulama, sürecin tıkanmasının önüne geçmek ve dönüşümün etkin şekilde ilerlemesini sağlamak amacıyla yürürlüğe konmuştur.
HK İnşaat Mimarlık ile Kentsel Dönüşüm Danışmanlığı
Kentsel dönüşüm süreci, teknik, hukuki ve idari birçok aşamayı kapsadığı için profesyonel destek alınması büyük avantaj sağlar. HK İnşaat Mimarlık, kentsel dönüşüm danışmanlığı kapsamında riskli yapı tespiti, başvuru dosyalarının hazırlanması, proje geliştirme ve ruhsatlandırma gibi tüm süreçlerde uzman kadrosuyla hizmet verir. Firma, hak sahiplerinin haklarını koruyarak süreci hızlı ve şeffaf şekilde yürütürken, devlet desteklerinden en etkin şekilde faydalanmalarını da sağlar.
TOKİ ve Emlak Konut Destekleri Nasıl Kullanılır?
TOKİ (Toplu Konut İdaresi) ve Emlak Konut GYO gibi kamu kurumları, Türkiye genelindeki kentsel dönüşüm projelerinde hem finansal hem de yapısal açıdan önemli destekler sunmaktadır. Bu kurumlar, vatandaşların güvenli, modern ve yaşanabilir konutlara erişimini kolaylaştırmak amacıyla planlı şehirleşmeye ve sağlıklı yapılaşmaya katkıda bulunur.
TOKİ, dar ve orta gelir grubundaki vatandaşlar için dönüşüm projelerinde sosyal konut üretimi gerçekleştirir. Belirli bölgelerde uyguladığı projelerde uzun vadeli ve düşük taksitli ödeme planları sunarak, kira öder gibi ev sahibi olunmasının önünü açar. Aynı zamanda TOKİ’nin bazı projelerinde peşinatsız konut edinme imkânı da bulunmaktadır. Özellikle afet riski taşıyan alanlarda TOKİ, hızlı inşa yeteneği ve devlet destekli finansman modelleriyle öne çıkar.
Emlak Konut GYO ise daha çok büyük ölçekli, karma projelerde görev alarak nitelikli konut, ticari alan ve sosyal donatıların bulunduğu kompleksler üretir. Yüksek standartlara sahip bu projeler sayesinde dönüşüm yalnızca yapısal değil, yaşam kalitesi açısından da değer kazanır. Emlak Konut projelerinde vatandaşlara hem konut alımında hem de finansman modellerinde çeşitli kolaylıklar sunulmaktadır.
Bu kurumların sunduğu desteklerden yararlanmak için projelerin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından tanınmış resmi dönüşüm alanlarında yer alması, imar planlarının onaylanmış olması ve hak sahipliği belgelerinin tam olması gerekir. Ayrıca TOKİ ve Emlak Konut projelerine başvuru yapılırken ilgili çağrı takvimi, şartnameler ve ön kayıt koşulları yakından takip edilmelidir.
2025’te Öncelikli Dönüşüm Bölgeleri Hangileri?
2025 yılı itibarıyla Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından belirlenen öncelikli dönüşüm bölgeleri arasında İstanbul’un Avcılar, Küçükçekmece, Üsküdar ve Gaziosmanpaşa ilçeleri; İzmir’de Bayraklı ve Karabağlar; Ankara’da Altındağ ve Mamak öne çıkmaktadır. Bu bölgelerde yoğun yapı stoku, eski bina oranı ve deprem riski dikkate alınarak kentsel dönüşüm projelerine öncelik verilmektedir. Bu alanlarda gerçekleştirilecek projelerde devlet desteklerinden faydalanma olasılığı daha yüksektir.
